Trong vòng 10 năm vừa qua, nhiều trường đại học đã thành lập những chương trình học bằng tiếng Anh, và tư cuối năm 2005 Bộ GDĐT đã đẩy mạnh việc này bằng các chương trình “nâng cao” hợp tác với các trường ĐH ở nước ngoài. Chỉ nói riêng ở Hà Nội, theo tôi được biết, các ĐH Hà Nội, Khoa học Tự nhiên, Kinh tế Quốc dân, Bách Khoa, Nông nghiệp, Thủy Lợi, Giao thông Vận tải, Ngoại thương, và Kiến trúc đã có những khoa và chương trình học hoàn toàn bằng tiếng Anh. Người ta nghĩ rằng học bằng tiếng nước ngoài là cách hiệu quả nhất để có giáo trình mới, phương pháp giảng dạy mới, và tạo rá một thế hệ SV mới, giỏi cả chuyên môn và tiếng Anh nữa. Thế nhưng câu hỏi đặt ra là, kết quả của các chương trình này thực sự là gì?
Vấn đề 1. Các giáo viên được chọn vì giỏi tiếng Anh không phải vì giỏi chuyên môn. Tôi vừa mới gặp một chủ nhiệm Khoa Quốc tế học giỏi tiếng Anh, rất nhiệt tình và có tinh thần trách nghiệm, đã có bằng tiến sĩ… văn học Anh. Ngoài những trường hợp như vậy, đa số GV đang giảng dạy cho những chương trình nâng cao chỉ có bằng thạc sĩ, bao gồm nhiều bằng MBA hay thạc sĩ có thể lấy sau chỉ một hay hai năm học ở nước ngoài. Tôi biết vì tôi đã có bằng thạc sĩ như vậy: dù nó là của một ĐH rất có tiếng tăm (ĐH Cambridge tại Anh), nhưng tôi biết rằng sau khi tốt nghiệp rồi, tôi không thể giảng dạy cho ai cả. Ý tôi muốn nói là để có thể giảng dạy tốt, chuyên môn và bằng tiến sĩ là quan trọng hơn tiếng Anh.
Vấn đề 2: Mặc dù một GV nào đó rất giỏi về tiếng Anh, nhưng GV này sẽ luôn có thể giảng dạy sâu sắc hơn bằng tiếng bản xứ. Tôi có một người bạn, đã học tiến sĩ Nhân học tại Úc về. Cô ấy là một trong những bạn người Viêt giỏi nhất tiếng Anh của tôi: cực giỏi luôn. Cách đây mấy năm, tôi mời cô ấy dạy các học trò người Mỹ tham gia chương trình tôi đang phụ trách tại Hà Nội. Nhưng sau một học kỳ, cô ngừng việc, giải thích lý do là cô không thể hài lòng với khả năng giải thích, thảo luân, để SV Mỹ có thể thực sự hiểu ý của cô. Bây giờ, cô ấy đang tham gia giảng dạy cho các SV cao học người Việt, và bằng tiếng Việt. Cô ấy cảm thấy thích thú truyền đạt hơn và học sinh cũng học một cách thích thú. Tôi rất tiếc cô ấy không giảng dạy nữa cho các học trò của tôi, nhưng tôi tôn trọng quyết định của cô. Và nếu cô ấy, mặc dù rất giỏi tiếng Anh nhưng vẫn ngại dạy bằng tiếng Anh, thì các GV khác thì sao?
Vấn đề 3: Vì nhiều GV chưa có chuyên môn, chưa giỏi tiếng Anh, nên phương pháp giảng dạy bi ảnh hưởng nhiều. Đôi khi, nhiều lớp học dùng giáo trình rất tùy tiện, đã hết đát ở nước ngoài, và không thường xuyên cập nhật các tài liệu mới nhất từ các nền giáo dục tiên tiến trên thế giới. Và bởi cả GV và SV đều thiếu khả năng tiếng Anh, dó đó trong lớp các GV phụ thuộc nhiều vào Powerpoint và các SV chỉ chép lại. Như vậy, giáo trình và phương pháp giảng dạy mới lại rất giống… phương pháp cũ.
Vấn đề 4: Quan trọng nhất là khả năng tiếng Anh của các SV. Lúc nào tôi vào một lớp học nâng cao giảng dạy, tôi biết ngay rằng mặc dù tôi nói chậm, phát âm rất chuẩn, và dùng từ vựng đơn giản hơn bình thường, chỉ có một phần ba SV theo được. Một phần ba hiểu một nửa, còn lại... Và nếu các SV đã khó hiểu lời của thầy, thì ai sẽ có đủ khả năng và tự tin để hỏi thầy, tham gia vào các thảo luận trong lớp, và ứng dụng những kiến thức học được vào thực tế cuộc sống? Chúng ta cũng phải công nhận rằng các SV giỏi và khá sẽ có thể đạt điểm cao chính là bởi họ giỏi tiếng Anh, không phải bởi họ giỏi chuyên môn. Trong thực tế, kết quả tốt nhất có thể có được từ những chương trình này là một những SV rất rất bình thường: không chỉ bình thường về tiếng Anh và chuyên môn, mà đôi khi về tiếng Việt nữa.
Tôi không muốn nói rằng SV Việt Nam không nên học tiếng nước ngoài. Khi tôi học đại học, tôi rất vui mừng có cơ họi học ba thứ tiếng Pháp, Đức, và Tây Ban Nha, và các SV Việt Nam cũng nên học tiếng nước ngoài: càng nhiều càng tốt. Ai có tài về ngôn ngữ hay định theo một nghề nghiệp mà tiếng nước ngoài là cần thiết, thì nên học nhiều hơn để đạt được trính độ nâng cao. Nhưng các chuyên môn nên học bằng tiếng Việt. Các GV sẽ có thể giảng dạy tốt hơn, các SV sẽ có thể học tốt hơn. Nếu chúng ta thực sự muốn tạo ra một thể hệ SV mới, giỏi về chuyên môn và sãn sàng xây dựng đất nước ta, thì tiếng ta hơn tiếng Tây.
Tôi xin chân thành cảm ơn bạn Phạm Quỳnh Phương và bạn Phạm Thị Phương Liên vì sự giúp đỡ và những đóng góp xác đáng cho bài viết này.
Subscribe to:
Posts (Atom)
